Zdrowie

Ścięgno Achillesa – najczęstsze problemy i leczenie

Ścięgno Achillesa nie bez powodu wzięło swoją nazwę od greckiego herosa cechującego się niezwykłą wytrzymałością, którego jedynym słabym punktem pozostawała pięta. Ta struktura anatomiczna łączy kość piętową z mięśniami łydki i chociaż wydaje się być mocna — nadzwyczaj często ulega urazom. Jakie są najczęstsze problemy związane ze ścięgnem Achillesa? Które z nich stanowią wskazanie do operacji?

Ścięgno Achillesa – budowa 

Ścięgno Achillesa, znane również jako ,,ścięgno piętowe”, jest największym ścięgnem w organizmie człowieka. Składa się ze ścięgna mięśnia brzuchatego łydki łączącego się z mięśniem płaszczkowatym. Ten łącznotkankowy twór stanowi swego rodzaju pomost pomiędzy kością piętową a mięśniami łydki. Ma dość nietypowy kształt, o ile u szczytu jest płaskie i poszerzone, to w swojej dolnej części stopniowo ulega zwężeniu i pogrubieniu, by ostatecznie zakończyć się dobrze zaznaczonym poszerzeniem w miejscu przyczepu na guzie piętowym. 

Funkcja ścięgna Achillesa

Funkcja, jaką pełni ścięgno Achillesa jest najbardziej  uwydatniona w trakcie aktywności fizycznej np. biegania czy skakania- umożliwia przeniesienie siły z mięśni łydki w dół stopy, przy okazji jej odbijania od podłoża, ponadto utrzymuje kostkę w ustalonej pozycji, gdy stopa ponownie styka się z ziemią.

Urazy ścięgna Achillesa 

Urazy ścięgna Achillesa należą do jednych z częstszych problemów, z jakimi zmagają się ortopedzi. Dlaczego? Tkanka, z której zbudowane jest ścięgno Achillesa, nie należy do silnie ukrwionych, dlatego jest szczególnie narażona na pęknięcie. Nadmierne rozciąganie ścięgna lub nadwyrężanie może doprowadzić do jego zerwania. 

Mimo że wspomniane urazy przydarzają się osobom w każdym wieku, to znacznie częściej dotykają osób aktywnie uprawiających sport, niezależnie od tego, czy są profesjonalnymi sportowcami, czy amatorami- na skutek kumulacji mikrourazów. Przy czym za sporty obciążające ścięgno piętowe uważa się: grę w tenisa, piłkę nożną, koszykówkę, nurkowanie, a także bieganie. Najczęstszym objawem urazu jest ból prowokowany poprzez pracę mięśni w obrębie łydki jak np. bieganie, wspięcia na palce.

Zapalenie ścięgna Achillesa

Zapalenie ścięgna Achillesa, nazywane również tendinopatią Achillesa definiowane jest jako jego ,,podrażnienie” zarówno chwilowe, jak i długotrwałe. Zwykle jest konsekwencją narażenia ścięgna na obciążenie przewyższające jego wytrzymałość, co ma miejsce na skutek nagłego urazu lub drobnych niewielkich urazów, które często się powtarzają (tzw. mikrourazy). Do najczęstszych przyczyn zapalenia ścięgna Achillesa należą: osłabienie mięśni łydek, wypłaszczenie łuku stopy, brak rozgrzewki przed treningiem, wykonywanie ćwiczeń zbyt obciążających daną grupę mięśni lub nieprawidłowa technika ćwiczeń, upadki- w efekcie których stopa układa się do góry, co wymusza rozciąganie ścięgna oraz niektóre choroby w tym: nadciśnienie, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, dna moczanowa.  Podstawowym objawem zapalenia ścięgna Achillesa jest silny ból kończyny dolnej lokalizujący się w obszarze łydki, nasilający się przy dotyku, ponadto u większości pacjentów skóra w okolicy ścięgna piętowego jest zaczerwieniona i ocieplona.

Entezopatia ścięgna Achillesa 

Entezopatia to zmiana w okolicy przyczepu ścięgna Achillesa do kości, powstająca na skutek systematycznego przeciążania. Manifestuje się entezofitami tzn. niewielkimi wyroślami kostnymi, które w istotny sposób osłabiają wydolność mięśnia. Ścięgno dotknięte entezopatią jest wyjątkowo podatne na przerwanie. Do najczęstszych przyczyn entezopatii zalicza się noszenie niewłaściwie dobranego obuwia i bieganie po nierównym terenie. Zmiany degeneracyjne w ścięgnie Achillesa najczęściej objawiają się bólem i tkliwością, występującymi w okolicy pięty, 2-5 cm od dolnego przyczepu guza piętowego.

Operacje  ścięgna Achillesa 

Brak poprawy po leczeniu zachowawczym bywa wskazaniem do przeprowadzenia operacji. Za zabiegiem przemawia ból utrudniający funkcjonowanie, który utrzymuje się powyżej pół roku, pomimo stosowania metod leczenia zachowawczego.  Zarówno przewlekła tendinopatia, jak i entezopatia wskazują na trwałe upośledzenie ukrwienia ścięgna z powodu braku jego elastyczności. U takich pacjentów konieczne jest chirurgiczne odbarczenie. Natomiast zaawansowane zmiany degeneracyjne są wskazaniem do wycięcia zmienionych fragmentów i rekonstrukcji ścięgna.

To jaki zabieg zostanie wykonany, zależy od rodzaju uszkodzenia, wyróżnia się dwa podstawowe typy zabiegów:

  • częściowe odcięcie ścięgna – przeprowadzane jest u tych pacjentów, u których doszło do wykształcenia wyrośli kostnych i przerośnięcia guza kości piętowej, a 

zmiany zlokalizowane są w pobliżu przyczepu. W takim przypadku operacja polega na częściowym odcięciu ścięgna, usunięciu górnego fragmentu guza kości piętowej wraz z entezofitami, wycięciu zmian bliznowatych ze ścięgna, a następnie doszyciu ścięgna Achillesa z użyciem tzw. kotwic kostnych. W niektórych przypadkach pozyskuje się ścięgno z długiego zginacza palucha (FHL);

  • usunięcie uszkodzonych tkanek  z przeniesieniem ścięgna- wykonuje się, gdy ponad 50 proc. struktury uległo uszkodzeniu, a pozostała jego część nie jest na tyle wytrzymała, by przejąć obciążenie. Podobnie jak w powyżej metodzie i tu, często stosuje się dodatkowo transfer ścięgna długiego zginacza palucha na kość piętową. Wszystko po to, by odciążyć ścięgno Achillesa. Celem zabiegu jest skierowanie ścięgna palucha, aby wspomóc to, które uległo uszkodzeniu. Po zabiegu pacjenci zwykle poruszają się normalnie, aczkolwiek lekarz orzeka czy są w stanie powrócić do intensywnych treningów. 

Po operacji należy poddać się rehabilitacji, która ma na celu wspomożenie procesu gojenia i przyspieszenie powrotu do codziennej aktywności.

Więcej o operacji można przeczytać: https://www.cmmedicum.com/leczenie-operacyjne/chirurgia-stopy/rekonstrukcje-sciegna-achillesa/